W perspektywie wielu lat istnienia najważniejszych olimpiad przedmiotowych jest zupełnie oczywiste, iż są to instytucje służące przede wszystkim rozwijaniu zainteresowań uczniów wybraną przez nich dziedziną wiedzy, wskazywaniu im dróg i sposobów doskonalenia umiejętności i zapoznawaniu z najnowszymi tendencjami badawczymi danej dyscypliny.
Doświadczenie organizatorów olimpiad wskazuje, iż można na tym polu osiągnąć bardzo wiele, że uczniowie klas licealnych mądrze wprowadzeni w arkana przedmiotu są w stanie podjąć trudne wyzwania znacznie przekraczające standardy szkolnych podstaw programowych i sprostać wymogom osiągającym nieraz poziom akademicki. To wielka zasługa i wielkie znaczenie olimpiad w kształceniu uczniów najzdolniejszych w danej dziedzinie i w przygotowywaniu ich do samodzielnej pracy poznawczej.
Nie trzeba przy tym zapominać o drugiej, realizowanej równolegle funkcji olimpiad. Łatwo zauważyć, że w szkołach czy klasach, w których są olimpijczycy, podnosi się ogólny poziom nauczania przedmiotu, doskonalą się też sami nauczyciele opiekujący się najzdolniejszymi uczniami i wykorzystujący zdobytą przy tej okazji wiedzę w całości pracy dydaktycznej. Olimpiada staje się w ten sposób swoistym laboratorium, w którym krystalizują się pomysły metodyczne, twórcze programy i sposoby zaciekawiania przedmiotem szerszej społeczności uczniowskiej. To wszystko służy szkole i świadczy o realizowanych w niej ambicjach doskonalenia procesu edukacyjnego.
W dzisiejszej sytuacji szkoły rzadko mówi się o innym jeszcze, bardzo ważnym aspekcie olimpiad. Przygotowanie do zawodów wymaga od uczniów podjęcia dodatkowego wysiłku, wzmożonej pracy, a często – także rezygnacji z modnych rozrywek. Olimpiada rozwija pasje i potrzeby intelektualne, wymaga świadomego niepoprzestawania na małym, nieograniczania się tylko do tego, co konieczne, odpowiedzialnego wytyczania ambitnych celów i wytrwałości w ich realizowaniu; kształtuje ducha szlachetnego współzawodnictwa w doskonaleniu wiedzy i umiejętności. Udział w olimpiadzie staje się próbą charakteru, ćwiczy umiejętność radzenia sobie ze stresem, a przede wszystkim zdolność samodzielnego, twórczego podejścia do świadomie wybranych zadań.
Niejako wbrew tendencjom dominującym we współczesnej szkole olimpiada stawia uczniom ambitne wymagania, stając się przez to miejscem kształtowania takich cech i postaw, które są niezbędne ludziom żyjącym w cywilizacji XXI wieku.
Prof. dr hab. Teresa Kostkiewiczowa
Przewodnicząca Komitetu Głównego Olimpiady Literatury i Języka Polskiego