W Rankingu Kierunków Studiów Perspektywy 2018 oceniamy, podobnie jak przed rokiem, 68 kierunków studiów. Jest to odpowiedź na potrzeby głównych grup odbiorców rankingu, którymi oprócz maturzystów są również władze i wykładowcy ocenianych wydziałów i uczelni, a także pracodawcy i władze edukacyjne.

Jesteśmy przekonani, że rankingi kierunków studiów będą nabierały coraz większego znaczenia, dając szansę porównywania konkretnych programów studiów oferowanych w ramach poszczególnych kierunków prowadzonych w samodzielnych dydaktycznie jednostkach uczelni (wydziałach).

Wiemy, że na uczelniach, nawet bardzo dobrych, zdarzają się jednostki (wydziały) słabsze. Dlatego podpowiadamy kandydatom na studia, gdzie najpełniej zaspokoją swoje edukacyjne ambicje. Jest to szczególnie ważne w przypadku kierunków studiów prowadzonych na kilku wydziałach tej samej uczelni. A nie są to w polskim szkolnictwie wyższym sytuacje odosobnione, zwłaszcza w obszarze nauk technicznych!

Przykładowo, aż trzy wydziały Politechniki Warszawskiej prowadzą informatykę – Wydział Elektroniki i Technik Informacyjnych, Wydział Matematyki i Nauk Informacyjnych oraz Wydział Elektryczny. Trudno przyjąć, że wszystkie prezentują dokładnie ten sam poziom.

Naszym zadaniem było możliwie jak najlepsze „wyseparowanie” z baz uczelnianych danych dotyczących takich jednostek, choć zdajemy sobie sprawę, że do w pełni satysfakcjonującego efektu końcowego jest zapewne jeszcze daleko.

Ranking został podzielony na osiem obszarów odwzorowujących klasyfikację Krajowych Ram Kwalifikacji (z modyfikacją w obszarze nauk społecznych). Analizie poddano wszystkie (z wyjątkiem artystycznych) uczelnie akademickie w Polsce oraz prowadzone w nich kierunki studiów.

Kryteria i wskaźniki

Ranking Kierunków Studiów Perspektywy 2018 uwzględnia siedem kryteriów mierzonych przez 14 wskaźników:

• prestiż – mierzony poprzez: badanie opinii kadry akademickiej;
• absolwenci na rynku pracy – mierzone poprzez: badanie opinii pracodawców (realizowane przez „IBM Indicator”) oraz badanie „Ekonomiczne Losy Absolwentów” (realizowane przez MNiSW);
• potencjał akademicki – wskaźniki: ocena parametryczna MNiSW (kategoryzacja), uprawnienia do nadawania stopni naukowych, nadane stopnie naukowe;
• efektywność naukowa – wskaźniki: publikacje, cytowania, FWCI (Field-Weighted Citation Impact);
• potencjał dydaktyczny – wskaźniki: jakość przyjętych na studia (w przypadku studiów inżynierskich oraz rolniczych, leśnych i weterynaryjnych), dostępność kadr wysokokwalifikowanych dla studentów, wyróżniająca ocena PKA i akredytacje międzynarodowe;
• innowacyjność – wskaźnik: patenty i prawa ochronne.
• dodatkowe – wskaźniki: egzaminy na aplikacje prawnicze oraz zawodowe (w przypadku prawa oraz niektórych kierunków medycznych).

Szczegółowa metodologia Rankingu znajduje się na dwóch kolejnych stronach. Tu zwracamy uwagę na nowy wskaźnik FWCI (Field-Weighted Citation Impact), którym zastąpiony został Indeks Hirscha. FWCI określa relację liczby cytowań otrzymanych przez publikację do średniej liczby cytowań otrzymanych przez podobne publikacje indeksowane w bazie SCOPUS za lata 2014-17. Każda uczelnia może samodzielnie sprawdzić poprawność tego wskaźnika, gdyż można go bardzo łatwo uzyskać za pomocą narzędzia SciVal udostępnionego uczelniom przez MNiSW.

Są też dwa wskaźniki, które w rankingu Perspektyw pojawiają się po raz drugi: wskaźnik przygotowany w oparciu o badanie Ekonomiczne Losy Absolwentów (prowadzone przez MNiSW) oraz wskaźnik „Jakość przyjętych na studia” (zastosowany w tej edycji do kierunków technicznych, rolniczych i leśnych oraz weterynarii). Są to wskaźniki dla celów naszego rankingu prawie idealne: wykorzystują badania przeprowadzone niezależnie od uczelni i organizacji rankingującej, a zarazem precyzyjnie charakteryzują prowadzone w poszczególnych jednostkach (wydziałach) kierunki studiów.

Patrząc w przyszłość

Podobnie jak przed rokiem możemy zapowiedzieć, że w kolejnych latach metodologia Rankingu Kierunków Studiów będzie rozwijana. Takie są bowiem oczekiwania odbiorców, a zarazem pojawiają się możliwości korzystania z nowych źródeł danych i – co za tym idzie – wprowadzania nowych wskaźników. Dlatego ponownie apelujemy do uczelni o należną uwagę przy wprowadzaniu danych do różnych baz danych, zwłaszcza do POL-onu, nie tylko na poziomie uczelni, ale także w odniesieniu do wydziałów.

Choć i tym razem powtórzymy, że do ideału zapewne szybko nie dojdziemy. Jak bowiem głosił napis na kartce wywieszonej przez Alberta Einsteina w jego pokoju w Princeton: Not everything that can be counted counts, and not everything that counts can be counted.

Nowe wyzwania metodologiczne postawi też przed nami wejście w życie Ustawy 2.0, która stworzy nowe ramy dla funkcjonowania szkolnictwa wyższego w Polsce. Dotyczyć to będzie zwłaszcza Rankingu Kierunków Studiów. Jestem przekonany, że i tym wyzwaniom Kapituła Rankingu Perspektyw z całą pewnością sprosta!

Waldemar Siwiński